Asgari ücretli mutfak masrafına çalışıyor

Tamer Arda ERŞİN

ANKARA- Türk-İş’in imzaladığı çerçeve toplu iş sözleşmesine tepkiler gelirken, sözleşmenin yakından ilgilendirdiği Genel Maden İşçileri Sendikası’nın (GMİS) yaptığı araştırma işçilerin gıda enflasyonuna            yenildiği gözler önüne serdi.

Türk- İş, hükümetle yaptığı çerçeve toplu iş sözleşmesinde (TİS) 2019 yılı için yüzde 8+4, 2020 yılı için de yüzde 3+3 ücret zammı ve brüt 3 bin 500 TL altında ücret alan işçilere ise seyyanen (Brüt 3 bin 500 TL’yi aşmayacak biçimde) 150 TL zamla kalktı. Türk- İş’in altına imza attığı çerçeve sözleşme masaya oturmadan önceki açıkladığı taleplerinin gerisinde kaldı çünkü tüm kamu işçilerine seyyanen brüt 300 lira zam, ilk altı ay yüzde 15, iki, üç ve dördüncü altı aylar enflasyon+3 puan refah payı talep etmişti. Türk- İş’e imzaladığı sözleşme nedeniyle tepkiler geldi.

Türk- İş’in imzaladığı sözleşme GMİS da yakından ilgilendiriyordu. GMİS ile Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) ve Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü’nde (MTA) arasında süren TİS’te çerçeve sözleşmeyi bekliyordu.  GMİS Genel Başkanı Hakan Yeşil, 25 Ağustos tarihinde greve çıkacaklarını duyurmuştu. Türk-İş’in imzaladığı sözleşme ardından GMİS’in ne yapacağı merakla bekleniyor.

ASGARİ ÜCRETTEN KALAN 59 LİRA

GMİS Çalışma Raporu’nda ise Türk- İş’in işçileri yoksullaştıracak bir sözleşmeye imza attığı anlaşılıyor. Raporda yer alan araştırmada, 1 çalışan, bir ev hanımı eş ve 2 çocuktan oluşan 4 kişilik çekirdek madenci ailesini kapsayan Gıda Harcaması Araştırmasını oluşturan harcama gruplarında Ocak 2015- Ocak 2019 4 yıllık dönemi kapsayan süreçte şu değişimler gözlemlendi. Araştırmaya göre 4 yılda mutfak enflasyonu yüzde 75, 30 oldu. 2 bin 20 lira alan asgari ücretlinin mutfak gideri 4 kişilik aile için bin 961 liraya çıktı. Yani 2 bin 20 liradan geriye sadece 59 lira kalıyor.

Araştırmada “Ocak 2015 yılında Zonguldak’ta yaşayan 4 kişilik bir madenci ailesinin mutfak giderleri

için bütçesinden bin 117 lira 58 kuruş ayırması gerekiyordu. Aradan geçen 4 yıllık süreçte aynı ailenin Ocak 2019 tarihi itibarıyla mutfak giderleri için ayırması gereken miktar bin 961 lira 791 kuruşa yükselmiş durumda” denildi ve yoksulluk sınırının da 2 bin 968 lira 79 kuruştan 5 bin 28 lira 87 kuruşa çıktığına dikkat çekildi.

AİLE FERTLERİNİN MUTFAK MASRAFI ARTTI

Araştırmaya göre 2015 yılında yetişkin erkek için gıda harcaması 308 lirayken, 2019’da 546 lira 46 kuruşa; yetişkin kadın için gıda harcaması 254 lira 58 kuruşken, 442 liraya; 15-19 yaş arası çocuk için gıda harcaması 316 lirayken, 558 lira 56 kuruşa; 4-6 yaş arası çocuk için gıda harcaması 239 lirayken, 414 lira 77 kuruşa çıktı.

SÜT ÜRÜNLERİNİN FİYATI YÜZDE 120 ARTTI

Araştırmada asgari ücretlilerle ilgili şu ifadelere yer verildi:  “Bugün asgari ücret 2 bin 20 lira ile değil insanca yaşamak açlık sınırında bile yaşamak mümkün görünmüyor. Mutfak giderlerini oluşturan tabloda ise ürünlerdeki fiyat değişimleri şöyle olmuş; Süt ürünleri grubu; 4 yıllık süreçte Pastörize süt yüzde 46.86, yoğurt yüzde 59,72, tam yağlı inek peyniri yüzde 64.77, taze kaşar yüzde 127.02, eski kaşar yüzde 187.86, koyun peyniri yüzde 233.33 oranında artmış. Grup ortalama artışı ise 119,72 olmuş.”

ETTE YÜZDE 100’Ü AŞAN FİYAT FARKI

“Et ürünleri grubu; bu grupta kırmızı et ürünlerinden kıyma yüzde 42.14, kuşbaşı 42.50, kuzu but yüzde 98.02, sucuk yüzde 108.69 artmış. Tavuk eti yüzde 79,14 oranında artarken aynı kırmızı et grubundan sakatat ürünleri karaciğer yüzde 84,61, işkembe yüzde 112.50 artmış. Balık grubunda hamsi yüzde 100, istavrit yüzde 100, mezgit yüzde 125, çinekop yüzde 50, Çiftlik alabalık yüzde 141 oranında zamlanmış.”

TAHILLAR LÜKS OLDU

“Ailelerin en fazla tükettiği Bakliyat ve Tahıllar grubu; Bakliyat grubunda 4 yıllık süreçte önemli fiyat artışları olmuş.

Hesaplamaya alınan dermason kuru fasulye 4 yıllık süreçte yüzde 19.63’lük artış oranı ile fiyatı en az artan ürünler içinde yer almış. Şeker kuru fasulye yüzde 56,12, nohut yüzde 89.50, barbunya fasulyesi yüzde 52.17, kırmızı mercimek yüzde 74.05, yeşil mercimek yüzde 109.09 zamlanan ürün olmuş. Tahıllar grubu; Ekmek fiyatı 4 yıllık süreçte yüzde 25 zam alırken, bulgur yüzde 94.33, pirinç yüzde 97,36, un yüzde 79.10 oranında zam gören ürünler olmuşlar.”

PATATES TÜRKİYE GÜNDEMİ OLDU

“Sebze ve Meyve Grubu; Bu grupta da özellikle 2018 yılı 3. yarısında başlayan patates soğandaki aşırı artışlardan sonra 2019 Ocak ayı içerisinde sebze fiyatlarındaki yüzde 100’leri aşan fiyat artışları ülkenin en önemli gündemlerinden biri oldu. Özellikle yaz sebzesi olan ve turfanda olarak yetiştirilen domates, biber, patlıcan gibi sebzelerdeki yüzde 150’leri bulan fiyat artışları ülkenin siyasi gündeminde de ilk sıralarda yer aldı.”

BAKLA YÜZDE 200 ZAMLANDI

“Sebze grubunda 4 yıllık süreçte bazı ürünlerde şu fiyat değişimleri görüldü. Bakla yüzde 200, sivri biber yüzde 195.75, domates yüzde 205.10, taze fasulye yüzde 253.20, patates yüzde 100, kuru soğan yüzde 251.20. Meyve grubu, bu grupta da 4 yılda armut yüzde 50.21, ayva yüzde 50, elma yüzde 65,16 muz yüzde 34.28 oranında fiyatı artan ürünlerden bazıları oldu. Yağlar ve yağlı tohumlar grubu; Bu grupta 4 yıllık süreçte tereyağı 115.53 oranında artış ile en çok zam gören ürün oldu. Zeytinyağı yüzde 106.50, Ayçiçek yağı yüzde 76.92 oranında zam gördü.”